این گزارش، سال ۱۴۰۱ بازار خودروی ایران را از زاویه داده‌های «باما» روایت می‌کند؛ یعنی نه از زبان خودروساز و سیاست‌گذار، بلکه از رفتار واقعی کاربر: جستجو، بازدید آگهی، تماس، رنگ، کلاس بدنه، اقساطی یا نقد، داخلی یا وارداتی. در کنار آن، تصویر صنعت هم داده می‌شود: حدود ۱.۵ میلیون دستگاه تولید، نقش بسیار پررنگ خودروسازان دولتی، و در مقابل وارداتی که عملاً «وجود دارد اما در مقیاس بازار، نیست».

لایه دوم گزارش، روی «رفتار تقاضا» زوم می‌کند: رشد شدید قیمت‌ها (اختلاف ۱۹۵ درصدی بازار و کارخانه، رشد ۹۶ تا ۱۸۰ درصدی چند مدل معروف)، محبوبیت برندها و کلاس‌ها (سلطه سدان، تاخت‌وتاز شاسی‌بلندهای چینی، جهش پیکاپ‌سواری)، و تغییر ترجیحات خرید (رشد ۳۹۲ درصدی بازدید آگهی‌های اقساطی، اثر احراز هویت روی دیده‌شدن آگهی). این‌ها تصویری از بازاری می‌سازد که مردم در آن، بیشتر به «حفظ ارزش پول» فکر می‌کنند تا لذت رانندگی.

در لایه سوم، خود «باما» را می‌بینی: ۳۹ میلیون کاربر در سال، رشد ۲۵ درصدی کاربران، رشد ۵۸ درصدی بازدید صفحات آگهی، بیش از ۶۴ میلیون جستجوی موفق، ۴۲۰۰+ خبر منتشرشده و اثر رویدادهایی مثل جام‌جهانی روی ترافیک. یعنی این گزارش، هم نقشه بازار را می‌دهد، هم جایگاه پلتفرم را وسط این بازار نشان می‌گیرد؛ برای کسی که می‌خواهد استراتژی محصول، مارکتینگ یا سرمایه‌گذاری در این فضا بچیند، این ترکیب، «دیتای خام» نیست، سوخت تصمیم‌گیری است.

ده آمار مهم و جالب برای فعالان این صنعت

1. حدود ۱,۴۹۴,۹۳۵ دستگاه خودرو در سال ۱۴۰۱ تولید شده؛ حدود ۹۰٪ دولتی و ۱۰٪ خصوصی.

2. کل واردات سال ۱۴۰۱ فقط حدود ۱,۲۰۰ خودرو بوده؛ یعنی بازار عملاً «قفل واردات» را تجربه کرده.

3. در بورس کالا، ۵۸,۵۲۹ خودروی سواری و ۲,۱۴۲ خودروی سنگین عرضه شده؛ با بیشترین تقاضا برای محصولات گروه بهمن.

4. در یک شرایط فروش ایران‌خودرو، اختلاف قیمت بازار و کارخانه برای پارس XU7 سفارشی به ۱۹۵٪ رسیده؛ یک زنگ خطر بزرگ برای سیاست‌گذاری قیمت.

5. افزایش قیمت سالانه:

   • BMW 730Li مدل ۲۰۱۷: از ۷.۵ به ۲۱ میلیارد (حدود ۱۸۰٪ رشد).

   • هیوندای النترا ۲۰۱۷: از ۱.۳۴ به ۳.۲ میلیارد (۱۳۹٪ رشد).

   • رنو ساندرو ۱۳۹۷: از ۵۹۵ به ۱.۱۷ میلیارد (۹۶٪ رشد).

6. ۳۰ رونمایی محصول جدید؛ یعنی تقریباً هر ۱۲ روز یک رونمایی در ۱۴۰۱.

7. «باما» در سال ۱۴۰۱ بیش از ۳۹ میلیون کاربر داشته؛ با ۲۵٪ رشد نسبت به سال قبل.

8. تعداد بازدید صفحات آگهی ۵۸٪ رشد کرده و بیش از ۵۵ میلیون بازدید از صفحات لیست آگهی ثبت شده.

9. آگهی‌های اقساطی ۳۹۲٪ افزایش بازدید داشته‌اند؛ تقریباً ۵ برابر استقبال بیشتر از سال قبل.

10. آگهی‌های دارای نشان احراز هویت، به‌طور متوسط ۱۲۸٪ تماس بیشتر و ۷۸٪ بازدید بیشتر گرفته‌اند نسبت به آگهی‌های عادی.

این گزارش به درد چه کسانی می‌خورد؟

• مدیران و استراتژیست‌های خودروسازان (دولتی و خصوصی) که می‌خواهند سمت‌وسوی واقعی بازار و رفتار کاربر نهایی را ببینند.

• مدیران مارکت‌پلیس‌ها و پلتفرم‌های آگهی (خودرو، ملک، کالای دست دوم) برای فهم این‌که چه فیچرهایی واقعاً بر رفتار کاربر اثر می‌گذارند (احراز هویت، اقساط، فیلترها…).

• نمایشگاه‌داران و دلالان حرفه‌ای که می‌خواهند بدانند روی چه سگمنت، چه برند و چه مدل‌هایی تمرکز کنند.

• فین‌تک‌ها و لندتک‌هایی که روی «خرید اقساطی خودرو» یا «اعتبار مصرف‌کننده» کار می‌کنند.

• تحلیل‌گران، مشاوران و سرمایه‌گذارانی که دنبال تز سرمایه‌گذاری در حوزه خودرو، پلتفرم‌های عمودی و خدمات مکمل (بیمه، لیزینگ، سرویس، قطعه) هستند.

• تیم‌های مارکتینگ خودروسازان و واردکنندگان برای طراحی کمپین، انتخاب پیام، رنگ، سگمنت و بودجه‌بندی رسانه‌ای مبتنی بر داده.

ده سؤال پرتکرار از این فایل + پاسخ

1. چرا تولید ۱.۵ میلیون دستگاهی هنوز حس «کمبود خودرو» در بازار را از بین نمی‌برد؟
   چون مسئله فقط «تعداد تولید» نیست؛ ترکیب محصول، قیمت‌گذاری دستوری، قفل واردات، انتظارات تورمی و نگاه سرمایه‌ای به خودرو باعث می‌شود حتی این تیراژ بالا هم عطش بازار را نخواباند. وقتی مردم خودرو را ابزار حفظ ارزش پول می‌بینند، هر عدد تولیدی زیر فشار تقاضای سرمایه‌ای له می‌شود.

2. آمار ۱۲۰۰ دستگاه واردات دقیقاً چه پیامی می‌دهد؟
   این عدد یعنی عملاً بازار وارداتی وجود ندارد؛ نه در حجم، نه در تنوع. در عمل، بازار وارداتی به «نماد لوکس و کمیاب» تبدیل شده، نه یک رکن واقعی رقابت. این برای هر کسی که روی برندسازی، خدمات پس از فروش یا شبکه نمایندگی وارداتی فکر می‌کند، یعنی باید شجاعت دیدن «بازار فوق‌العاده محدود» را داشته باشد.

3. بورس کالا چه تغییری در صنعت ایجاد کرده؟
   ورود خودرو به بورس کالا، حداقل دو چیز را شفاف کرده: تقاضای واقعی و حباب قیمت. وقتی برای برخی مدل‌ها چند برابر ظرفیت، تقاضا ثبت می‌شود، می‌فهمی فاصله قیمت دستوری و قیمت بازار چقدر عمیق است. اما تا وقتی سیاست‌گذار جرأت آزاد کردن قیمت و اصلاح سمت عرضه را نداشته باشد، بورس فقط نقش «آینه شفاف بحران» را بازی می‌کند، نه راه‌حل نهایی.

4. این اختلاف ۱۹۵ درصدی بازار و کارخانه چه معنای استراتژیکی دارد؟
   یعنی زنجیره ارزش، به‌جای این‌که در تولید و نوآوری ارزش خلق کند، در «رانت توزیع» ارزش‌گیری می‌کند. هر کس به سهمیه، قرعه‌کشی، تخصیص و رابطه نزدیک‌تر است، سود می‌برد. این برای خودروساز، برند و حتی ایمنی محصول در بلندمدت سمی است؛ چون انگیزه برای ارتقای کیفیت را می‌کشد.

5. چرا قیمت خودروهای اقتصادی و لوکس، هر دو این‌قدر جهش داشته‌اند؟
   این نشان می‌دهد تورم دارایی‌ها، یکپارچه است. از ساندرو تا BMW؛ همه نقش «محل پارک پول» را پذیرفته‌اند. اگر در این بازار محصول می‌سازی (مثلاً لندتک، بیمه، سرویس دوره‌ای)، باید بفهمی مشتری‌ات بیشتر روی «حفظ ارزش» حساس است تا مصرف‌گرایی؛ پس طراحی بسته خدمتی‌ات باید این ذهنیت را هدف بگیرد.

6. ۳۹ میلیون کاربر و ۵۸٪ رشد بازدید آگهی دقیقاً چه چیزی را ثابت می‌کند؟
   این یعنی باما عملاً به «اینفرا»ی جستجوی خودرو تبدیل شده، نه صرفاً یک سایت آگهی. برای هر بازیگر جدید بازار (اپلیکیشن جدید، پلتفرم تازه، مارکت‌پلیس موازی) این یک هشدار است: تو باید یا روی نیش خیلی مشخص‌تری بروی، یا ارزش‌افزوده جدی‌تری ارائه کنی؛ صرفاً «یک بامای دیگر» ساختن، خودکشی استراتژیک است.

7. رشد ۳۹۲ درصدی آگهی‌های اقساطی چه می‌گوید؟
   می‌گوید طبقه متوسط له شده اما هنوز می‌خواهد خودرو بخرد. تقاضا سرجایش است، نقدینگی آزاد نیست. این یعنی فضا برای لندتک‌ها، بانک‌ها، لیزینگ‌ها و حتی مدل‌های اشتراکی/فلِکسی خیلی جدی است. اگر در این صنعت هستی و محصول مالی نداری، عملاً از مهم‌ترین موج بازار عقب ماندی.

8. اثر احراز هویت (KYC) روی آگهی‌ها چه درسی دارد؟
   ۱۲۸٪ تماس بیشتر و ۷۸٪ بازدید بیشتر یعنی «اعتماد» یک فیچر لوکس نیست؛ هسته مدل کسب‌وکار است. برای هر پلتفرم آگهی، مارکت‌پلیس یا حتی سوشال‌کامرس، پیام واضح است: هر جا بتوانی ریسک کلاهبرداری، تقلب و نااطمینانی را بگیری، مستقیم به جیبت وصل می‌شود. اگر هنوز به‌خاطر راحتی، احراز هویت قوی را نصفه‌نیمه اجرا می‌کنی، عملاً پول را روی زمین رها کرده‌ای.

9. چرا پابلیک دیتای کلاس بدنه (سدان ۴۳٪، شاسی‌بلند ۳۵٪، هاچ‌بک ۱۳٪) مهم است؟
   چون تکلیف هر کسی که می‌خواهد محصول جدید بیاورد را روشن می‌کند. اگر می‌خواهی ماشین جدید، مدل مونتاژی، واردات محدود یا حتی سرویس تیونینگ/افترمارکت راه بیندازی، باید بدانی موج اصلی کجاست. واقعیت این است که هنوز سدان، پادشاه بازار است؛ هرچند شاسی‌بلندها به‌شدت نزدیک می‌شوند. هر استراتژی که این داده ساده را نادیده بگیرد، دارد قمار می‌کند، نه برنامه‌ریزی.

10. ۳۹ میلیون کاربر، ۶۴+ میلیون جستجو و ۱۰۰۰+ نمایشگاه فعال روی باما چه تصویر بلندمدتی می‌سازد؟
    این یعنی اگر امروز روی این بازار کار می‌کنی، باما یکی از «کانال‌های اجتناب‌ناپذیر» توست؛ چه خوشت بیاید چه نه. یا باید یاد بگیری روی شانه این پلتفرم بسازی (API، دیتا، همکاری، تبلیغات هوشمند، سرویس‌های مکمل)، یا اگر می‌خواهی رقیبش باشی، باید صادقانه بپذیری که با یک «هاب تثبیت‌شده» طرفی، نه یک استارتاپ معمولی. بدون این پذیرش، هر بیزنسی که در این فضا می‌سازی، روی توهم بنا شده.